Αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας: μερικές σκέψεις
Του Νίκου Σύφαντου
Το υπουργείο Παιδείας ξεκινά την αξιολόγηση στην εκπαίδευση από τη σχολική μονάδα. Στο 37σέλιδο έγγραφο όπου περιγράφεται το "νέο σχολείο", η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας "σε πρώτη φάση ορίζεται ως εσωτερική διαδικασία -ως αυτοαξιολόγηση- που επιδιώκει την ενεργοποίηση των μελών της με στόχο τη βελτίωση των εκπαιδευτικών πρακτικών". Ενώ στο συνοδευτικό της εγκυκλίου για την αυτοαξιολόγηση κείμενο αναφέρεται: "...η εξωτερική αξιολόγηση εκτιμούμε ότι σήμερα, αντί να κινητοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου, μπορεί να προκαλέσει άγχος στους εκπαιδευτικούς". Αυτά σημαίνουν ότι σε δεύτερη φάση, αύριο, θα ακολουθήσει η εξωτερική αξιολόγηση, με κύριο στόχο τον εκπαιδευτικό. Ας σημειωθεί ότι το θεσμικό πλαίσιο της αξιολόγησης ισχύει εδώ και 8 χρόνια (νόμος 2986/2002, που έχει ψηφιστεί από το ΠΑΣΟΚ), δεν έχει όμως εφαρμοστεί λόγω των αντιδράσεων των εκπαιδευτικών.
Με μια διαδικασία που "έχει ως στόχο να αναδείξει τη σχολική μονάδα ως βασικό φορέα προγραμματισμού και υλοποίησης του εκπαιδευτικού έργου και να βελτιώσει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης", το υπουργείο μεταθέτει τις δικές του ευθύνες για την κατάσταση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα στις σχολικές μονάδες, δηλαδή στους ώμους των εκπαιδευτικών. Αλήθεια, ποιο είναι το πλαίσιο, ποιες οι συνθήκες μέσα στις οποίες το κάθε σχολείο θα προγραμματίσει και κατόπιν θα υλοποιήσει όσα προγραμματιστούν; Θα κρίνει κανείς αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο, αυτές τις περιοριστικές συνθήκες λειτουργίας των σχολείων; Θα μιλήσει κανείς για την απαράδεκτη, σε πολλές περιπτώσεις, σχολική στέγη, για τις μειώσεις διορισμών, για τα 25 πια ή 30 παιδιά στην τάξη, για την έλλειψη τάξεων υποδοχής (ιδιαίτερα εκεί όπου κραυγάζει η ανάγκη δημιουργίας τους), για τις ψαλιδισμένες από το καθηκοντολόγιο αρμοδιότητες του συλλόγου διδασκόντων, για την εντατικοποίηση-επιμήκυνση του σχολικού ωραρίου των μαθητών; Αυτά όλα θεωρούνται δεδομένα, γι' αυτά καμιά αξιολόγηση δεν προβλέπεται, αποτελούν κάτι σαν "φυσική" πραγματικότητα.
Η αξιολόγηση κρίνεται απαραίτητη στο νεοφιλελευθερισμό διότι νομιμοποιεί και επιταχύνει την απαξίωση του δημόσιου σχολείου προς όφελος της αγοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών και δαχτυλοδείχνει ως υπεύθυνους της κρίσης του σχολείου τους εκπαιδευτικούς. Αποκρύπτεται έτσι ακόμη πιο αποτελεσματικά ο αναπαραγωγικός ρόλος του σχολείου στην καπιταλιστική κοινωνία, ότι δηλαδή τα αίτια της σχολικής αποτυχίας του εργατόπαιδου ή του μεταναστόπουλου πρέπει να αναζητηθούν κατά βάση έξω από το σχολικό θεσμό.
Το εκπαιδευτικό κίνημα δεν θα πρέπει να πέσει στην παγίδα της αυτοαξιολόγησης, αλλά να την απορρίψει κατηγορηματικά. Τα όποια πορίσματά της δεν θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της εκπαίδευσης, όπως διακηρύσσεται. Η εξουσία θα τα καρπωθεί για τους δικούς της σκοπούς.
Οι εκπαιδευτικοί όμως θα έπρεπε να είχαμε ήδη πάρει την πρωτοβουλία, ανεξάρτητα από τις όποιες προθέσεις και ρυθμίσεις του υπουργείου, να θέσουμε σε εφαρμογή μια εντελώς διαφορετικής λογικής διαδικασία αποτίμησης του έργου μας στο σχολείο, που θα συμβάλει στην αναβάθμιση του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων και στην ανάπτυξη της παιδαγωγικής ελευθερίας των εκπαιδευτικών: μια διαδικασία άτυπη, διαφανή και δημόσια, που δε θα δίνει λόγο στο υπουργείο, που ο έλεγχός της θα βρίσκεται εντός του σχολείου, που το προϊόν της, το οποίο συνοψίζει τη συλλογική γνώση που κατέχουν οι εκπαιδευτικοί για τους μαθητές τους και την πραγματικότητα του σχολείου τους, θα παραμένει στη σχολική μονάδα, που δεν θα έχει καμιά σχέση με συγκρίσεις σχολείων, ανταγωνισμούς και ποινές, που θα βοηθήσει το κάθε σχολείο να ανοιχτεί στο περιβάλλον του, να τραβήξει κοντά του τους γονείς και την τοπική κοινωνία και να τους κάνει να κατανοήσουν και να στηρίξουν το δύσκολο έργο του συμβάλλοντας στην οικοδόμηση κοινωνικών συμμαχιών για την αλλαγή της εκπαίδευσης και της κοινωνίας.
Θα προχωρήσουμε σήμερα σε μια τέτοια κατεύθυνση; Δεν είναι ακόμη αργά...