ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

ΣΤΑ ΝΕΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Εισαγωγικά.

Οι δια­ρκώς και ρα­γδαί­α με­τα­βαλ­λό­με­νες κοι­νω­νι­κο-οι­κο­νο­μι­κές και ε­πι­στη­μο­νι­κο-τε­χνι­κές συν­θή­κες, στον ευ­ρύ­τε­ρο Ευ­ρω­πα­ϊ­κό και παγ­κό­σμιο και προ­φα­νώς και στον Ελ­λη­νι­κό, έ­χουν ε­πι­βά­λει ση­μαν­τι­κές αλ­λα­γές στη συ­νο­λι­κή εκ­παι­δευ­τι­κή θε­ω­ρί­α και πρά­ξη. Οι α­παι­τή­σεις του κυ­ρί­αρ­χου σή­με­ρα φαι­νο­μέ­νου της παγ­κο­σμι­ο­ποί­η­σης, η βαθ­μια­ία συγ­κρό­τη­ση πο­λυ­πο­λι­τι­σμι­κών κοι­νο­τή­των, τα συμ­πτώ­μα­τα της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας και της με­τα­νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας, δι­α­μορ­φώ­νουν νέ­α πλαί­σια ά­σκη­σης του εκ­παι­δευ­τι­κού έρ­γου, νέ­α χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά στα πα­ρε­χό­με­να μορ­φω­τι­κά α­γα­θά, νέ­α ?φι­λο­σο­φί­α' για την Εκ­παί­δευ­ση, νέ­ες παι­δα­γω­γι­κές αν­τι­λή­ψεις. Τα ι­σχύ­ον­τα ΔΕΠΠΣ και ΑΠ δι­α­μορ­φώ­νουν έ­να Εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα που οι σκοποί και οι στόχοι τους αν­τα­πο­κρί­νονται στη δυ­να­μι­κή και τις προ­κλή­σεις της εποχής.

1. Ομαδοσυνεργατική και διαθεματική διδασκαλία.

Με βά­ση τα νέ­α ΑΠ. συγ­γρά­φη­καν και εκ­δό­θη­καν τα νέ­α βι­βλί­α των Θρη­σκευ­τι­κών, (ό­πως και των άλ­λων μα­θη­μά­των) στο Δη­μο­τι­κό και το Γυ­μνά­σιο. Στα νέ­α βι­βλί­α α­να­προ­σαρ­μό­ζε­ται σε μέ­γι­στο βαθ­μό η μα­θη­σια­κή δι­α­δι­κα­σί­α με την έν­τα­ξη νέ­ων παι­δα­γω­γι­κών κρι­τη­ρί­ων και δι­δα­κτι­κών και­νο­το­μι­ών που πα­ρέ­χει η Παι­δα­γω­γι­κό-δι­δα­κτι­κή Ε­πι­στή­μη. Βα­σι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τους εί­ναι η προ­σπά­θεια να καλ­λι­ερ­γη­θεί και να α­να­πτυ­χθεί η κρι­τι­κή και δι­α­λε­κτι­κή ι­κα­νό­τη­τα του μα­θη­τή, η δι­ά­θε­ση για αυ­τε­νέρ­γεια, συ­νερ­γα­σί­α και α­να­κά­λυ­ψη. Κέν­τρο τους εί­ναι οι μα­θη­τές. Στις θε­μα­τι­κές ε­νό­τη­τες υ­πάρ­χει δι­ε­πι­στη­μο­νι­κό­τη­τα και δι­α­θε­μα­τι­κό­τη­τα. Δί­δε­ται έμ­φα­ση στις νέ­ες τε­χνο­λο­γί­ας και κυ­ρια­ρχεί το ε­ρευ­νη­τι­κό πνεύ­μα και οι ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες.

Στο παρόν κείμενό μας - πρώτο στη σειρά σχετικών κειμένων που θα ακολουθήσουν θα ασχοληθούμε με την ομαδοσυνεργατική και την διαθεματική διδασκαλία

Α. Η ο­μα­δο­συ­νερ­γα­τι­κή δι­δα­σκα­λί­α (ΟΔ) ξε­κί­νη­σε α­πό τις αρ­χές της νέ­ας α­γω­γής που το­νί­ζουν τη ση­μα­σί­α της μα­θη­τι­κής ε­νερ­γο­ποί­η­σης και της δι­ε­ρευ­νη­τι­κής προ­σέγ­γι­σης στη μά­θη­ση και προ­βάλ­λουν ως πρω­ταρ­χι­κό σκο­πό του Σχο­λεί­ου τον εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό και την κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση του παι­διού σε αυ­τό­νο­μη και ο­λο­κλη­ρω­μέ­νη προ­σω­πι­κό­τη­τα. Στην ε­κτύ­λι­ξη της δι­δα­σκα­λί­ας συ­νε­νώ­νον­ται σε μια ε­νια­ία δι­δα­κτι­κή προ­σέγ­γι­ση παι­δο­κεν­τρι­κής και ε­νερ­γη­τι­κής φύ­σης μα­θη­σια­κές δρα­στη­ρι­ό­τη­τες, δι­α­δι­κα­σί­ες συλ­λο­γι­κού προ­βλη­μα­τι­σμού και μέ­θο­δοι δι­ε­ρεύ­νη­σης.

Η Γνω­στι­κή Ψυ­χο­λο­γί­α το­νί­ζει τη ε­νερ­γη­τι­κή φύ­ση της μά­θη­σης και της δι­α­μα­θη­τι­κής ε­πι­κοι­νω­νί­ας και συ­νερ­γα­σί­ας στη μά­θη­ση και στη γνω­στι­κή α­νά­πτυ­ξη (Piaget και Vygotsky).Η Ψυ­χο­κοι­νω­νι­ο­λο­γί­α της σχο­λι­κής τά­ξης με­λε­τά την δυ­να­μι­κή της μα­θη­τι­κής ο­μά­δας και το τρό­πο με τον ο­ποί­ο οι δι­α­μα­θη­τι­κές σχέ­σεις μπο­ρούν να α­πο­τε­λέ­σουν κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη α­νά­πτυ­ξης. Μα­ζί με αυ­τά δι­ά­φο­ροι κοι­νω­νι­κοί πα­ρά­γον­τες, ό­πως η α­νάγ­κη κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης των παι­δι­ών η α­να­ζή­τη­ση α­πό τις συν­θή­κες της α­γο­ράς α­τό­μων με συ­νερ­γα­τι­κές ι­κα­νό­τη­τες, θε­με­λί­ω­σαν και ε­νί­σχυ­σαν τη συ­νερ­γα­τι­κή δι­α­δι­κα­σί­α στη μά­θη­ση.

Στην Ο.Δ. πα­ρα­τη­ρεί­ται μια στρο­φή α­πό τις δα­σκα­λο­μα­θη­τι­κές πα­ρα­δο­σια­κές μορ­φές δι­δα­σκα­λί­ας στις δι­α­μα­θη­τι­κές που εί­ναι ι­σό­τι­μες και σύμ­με­τρες σ'­αν­τί­θε­ση με τις πρώ­τες που εί­ναι ι­ε­ραρ­χι­κές και α­σύμ­με­τρες. Οι δα­σκα­λο­μα­θη­τι­κές δι­δα­σκα­λί­ες πα­ρα­πέμ­πουν α­κό­μα σε δα­σκα­λο­κεν­τρι­κές που υ­λο­ποι­ού τον κοι­νω­νι­κό ρό­λο του σχο­λεί­ου. Αν­τί­θε­τα οι δι­α­μα­θη­τι­κές πα­ρα­πέμ­πουν σε μα­θη­το­κεν­τρι­κές που βο­η­θούν στο ρό­λο του σχο­λεί­ου στην α­νά­πτυ­ξη και την αυ­το­νο­μί­α του α­τό­μου. Στην πρά­ξη ό­μως οι δυ­ο αυ­τές αν­τί­θε­τες μορ­φές πρέ­πει να συ­νυ­πάρ­χουν και να λει­τουρ­γούν αλ­λη­λο­συμ­πλη­ρω­μα­τι­κά και να ε­πι­χει­ρεί­ται η δι­α­λε­κτι­κή στους σύν­θε­ση.

Κα­τά την δι­δα­κτι­κή α­ξι­ο­ποί­η­ση της Ο.Δ. η τά­ξη ορ­γα­νώ­νε­ται κα­τά ο­μά­δες. Μπο­ρού­με νά έ­χου­με ε­ται­ρι­κά σχή­μα­τα (2 μα­θη­τές) ή και ο­μα­δι­κά σχή­μα­τα (3, 4, μα­θη­τών). Τα μέ­λη ε­δώ βρί­σκον­ται σε αλ­λη­λε­ξάρ­τη­ση, αλ­λη­λο­ε­πι­κοι­νω­νί­α και αλ­λη­λο­α­πο­δο­χή, για να πε­τύ­χουν κοι­νούς στό­χους μέ­σα α­πό μορ­φές συ­νερ­γα­σί­ας κοι­νά α­πο­δε­κτές. Η ε­πι­τυ­χί­α του εγ­χει­ρή­μα­τος α­παι­τεί πο­λύ προ­σπά­θεια. Πρέ­πει δε να δι­α­σφα­λί­ζον­ται οι πα­ρα­κά­τω ό­ροι: θε­τι­κή αλ­λη­λε­ξάρ­τη­ση των με­λών, ά­με­ση προ­σω­πι­κή ε­πι­κοι­νω­νί­α, α­το­μι­κή και συλ­λο­γι­κή ευ­θύ­νη, συ­νε­χής ε­ξά­σκη­ση σε δε­ξι­ό­τη­τες, α­πο­κέν­τρω­ση ε­ξου­σί­ας, α­νο­μοι­ο­γέ­νεια στη σύν­θε­ση της ο­μά­δας, κα­λή ε­σω­τε­ρι­κή ορ­γά­νω­ση της με συγ­κε­κρι­μέ­νες ευ­θύ­νες και ρό­λους. Ε­πι­πρό­σθε­τα βα­σι­κοί πα­ρά­γον­τες ε­πι­τυ­χί­ας εί­ναι η σω­στή δι­α­χεί­ρη­ση του χρό­νου, η ε­νερ­γο­ποί­η­ση των μα­θη­τών η συλ­λο­γι­κή πα­ρέμ­βα­ση των με­λών της ο­μά­δας, η μα­θη­σια­κή πρα­κτι­κή της προ­φο­ρι­κής ε­πα­νά­λη­ψης, της ερ­μη­νεί­ας, της αι­τι­ο­λό­γη­σης και α­να­κε­φα­λαί­ω­σης. Η Ο.Δ. συμ­βάλ­λει ου­σι­α­στι­κά στην κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση και τον εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό του α­τό­μου, στη δι­α­σφά­λι­ση της σχο­λι­κής πει­θαρ­χί­ας, συμ­βάλ­λει α­κό­μα στην αυ­το­ε­κτί­μη­ση και την ψυ­χι­κή ι­σορ­ρο­πί­α του μα­θη­τή, στη νο­η­τι­κή και γλωσ­σι­κή του α­νά­πτυ­ξη και την α­πό­κτη­ση α­κα­δη­μα­ϊ­κής γνώ­σης.

Κα­τά τον προ­γραμ­μα­τι­σμό και τη δι­ε­ξα­γω­γή της Ο.Δ. εί­ναι α­ναγ­καί­ο να α­κο­λου­θούν­ται συγ­κε­κρι­μέ­νες φά­σεις. Η πρώ­τη φά­ση εί­ναι η προ­δι­δα­κτι­κή, η ορ­γά­νω­ση των ο­μά­δων και του χώ­ρου, η δεύ­τε­ρη εί­ναι η φά­ση της ψυ­χο­λο­γι­κής και γνω­σι­ο­λο­γι­κής προ­ε­τοι­μα­σί­ας, η τρί­τη της πα­ρου­σί­α­σης και ε­πε­ξερ­γα­σί­ας του δι­δα­κτι­κού αν­τι­κει­μέ­νου, η τέ­ταρ­τη της κα­θο­δή­γη­σης της ο­μα­δι­κής ερ­γα­σί­ας και η πέμ­πτη της α­ξι­ο­λό­γη­σης. Τέ­λος, πρέ­πει να το­νι­σθεί πώς η Ο.Δ. μπο­ρεί να κα­λύ­ψει μό­νο με­ρι­κές φά­σεις της ω­ρια­ίας δι­δα­σκα­λί­ας με κα­τάλ­λη­λο ε­πι­με­ρι­σμό των θε­μά­των στις ο­μά­δες ή στις υ­πο­ο­μά­δες.

Β. Η δι­α­θε­μα­τι­κό­τη­τα συ­νι­στά την πα­ρου­σί­α στο εκ­παι­δευ­τι­κό πρό­γραμ­μα νέ­ων προ­γραμ­μά­των. Τα νέ­α αυ­τά προ­γράμ­μα­τα αμ­φι­σβη­τούν το πα­ρα­δο­σια­κό πε­ρι­ε­χο­με­νο της σχο­λι­κής γνώ­σης. Ε­δώ η σχο­λι­κή γνώ­ση αν­τλεί μεν α­πό την ε­πι­στή­μη, δεν α­πο­λυ­το­ποι­εί ό­μως τα α­κα­δη­μα­ϊ­κά κρι­τή­ρια τα­ξι­νό­μη­σής της, βα­σί­ζε­ται κυ­ρί­ως στα εν­δι­α­φέ­ρον­τα, τα βι­ώ­μα­τα τις εμ­πει­ρί­ες τω μα­θη­τών. Η δι­δα­κτι­κή δι­α­δι­κα­σί­α λει­τουρ­γεί με τη σύμ­πρα­ξη δι­α­φο­ρε­τι­κών ε­πι­στη­μο­νι­κών κλά­δων. Τα μα­θή­μα­τα παύ­ουν να εί­ναι αυ­το­τε­λή και δι­α­κρι­τά. Α­πο­φεύ­γε­ται ο γνω­σι­ο­κεν­τρι­σμός που στη­ρί­ζε­ται στα κρι­τή­ρια της ε­πι­στη­μο­νι­κής κοι­νό­τη­τας, και αν­τι­τί­θε­ται στα βι­ώ­μα­τα και τις α­νάγ­κες των μα­θη­τών. Α­πο­τε­λούν μια ο­λι­στι­κή θε­ώ­ρη­ση της γνώ­σης ε­νι­αι­ο­ποι­η­μέ­νη γύ­ρω α­πό εν­δι­α­φέ­ρον­τα, ε­ρω­τή­μα­τα και προ­βλή­μα­τα. Ε­νερ­γο­ποι­ούν τους μα­θη­τές στην δι­α­δι­κα­σί­α ε­πε­ξερ­γα­σί­ας και οι­κο­δό­μη­σης της γνώ­σης. Α­πο­φεύ­γουν τον μο­νό­λο­γο ε­πι­τρέ­πουν τα δι­ε­ρεύ­νη­ση και τη συ­νερ­γα­σι­μό­τη­τα. Ε­πι­δι­ώ­κουν την σύν­θε­ση των με­μο­νω­μέ­νων γνώ­σε­ων σε ο­λό­τη­τες. Δεν πε­ρι­ο­ρί­ζον­ται στο πε­ρι­ε­χό­με­νο της γνώ­σης αλ­λά το­νί­ζουν την μα­θη­τι­κή εμ­πλο­κή στη δι­α­δι­κα­σί­α πα­ρα­γω­γής της.

Τη δι­α­θε­μα­τι­κό­τη­τα ε­πι­βάλ­λουν πολ­λοί λό­γοι:Ε­πι­στη­μο­νι­κοί:Α­να­τρέ­πον­ται τα μη­χα­νι­στι­κά ευ­θύ­γραμ­μα και αι­τι­ο­κρα­τι­κά μον­τέ­λα του πα­ρελ­θόν­τος, Ει­σά­γε­ται η πο­λυ­πλο­κό­τηγ­τα των συ­στη­μά­των, και σχέ­σεις αλ­λη­λε­ξάρ­τη­σης και αλ­λη­λε­πί­δρα­σης της γνώ­σης. Ψυ­χο­λο­γι­κοί:Το παι­δί αν­τι­με­τω­πί­ζε­ται ως ο­λό­τη­τα. Η μά­θη­ση γί­νε­ται μέ­σα σε αυ­θεν­τι­κές κα­τα­στά­σεις και θέ­μα­τα γε­νι­κού εν­δι­α­φέ­ρον­τος. Η γνώ­ση δεν με­τα­βι­βά­ζε­ται αλ­λά ε­ποι­κο­δο­μεί­ται πά­νω στα πα­λι­ό­τε­ρα σχή­μα­τα ό­χι ως ά­θροι­σμα αλ­λά ως έν­τα­ξη του νέ­ου στο πα­λιό. Δη­μι­ουρ­γούν­ται βι­ω­μα­τι­κές προ­σεγ­γί­σεις και καλ­λι­ερ­γούν­ται συλ­λο­γι­κά βι­ώ­μα­τα. Α­πευ­θύ­νον­ται σε ό­λους τους τύ­πους της νο­η­μο­σύ­νης. Παι­δα­γω­γι­κοί λό­γοι:Η γνώ­ση που γί­νε­ται χω­ρίς τα δι­α­κρι­τά μα­θή­μα­τα που την α­πο­σπα­σμα­τι­κο­ποι­ούν γί­νε­ται σφαι­ρι­κό­τε­ρη και οι μα­θη­τές κι­νη­το­ποι­ούν­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο και οι εκ­παι­δευ­τι­κοί α­να­πτύσ­σουν κα­λύ­τε­ρες σχέ­σεις με τους μα­θη­τές γί­νον­ται πιο ευ­έ­λι­κτοι, στη­ρί­ζον­ται στη συ­νερ­γα­σι­μό­τη­τα, τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα, την υ­πευ­θυ­νό­τη­τα. Δη­μι­ουρ­γούν τα προ­γράμ­μα­τα ε­νια­ίες και προ­σπε­λά­σι­μες μορ­φές και ε­πι­λέ­γουν συλ­λο­γι­κές μορ­φές γνώ­σης και ο­δη­γούν σε δη­μο­κρα­τι­κές τά­σεις (ο­μα­δο­συ­νερ­γα­τι­κές). Κοι­νω­νι­κοί λό­γοι; Δη­μι­ουρ­γούν στις νέ­ες κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κές συν­θή­κες α­νθρώ­πους με α­νε­πτυγ­μέ­νες γνω­στι­κές και πρα­κτι­κές ι­κα­νό­τη­τες, μα­θη­τές που ξέ­ρουν να συ­νερ­γά­ζον­ται, να α­ξι­ο­λο­γούν να κρί­νουν, α­το­μι­κά και συλ­λο­γι­κές.

Οι κυ­ρί­αρ­χες δι­δα­κτι­κές αρ­χές της δι­α­θε­μα­τι­κής ε­νι­αι­ο­ποί­η­σης εί­ναι: Η αρ­χή της παι­δο­κεν­τρι­κό­τη­τας: Δί­νει βα­ρύ­τη­τα στις α­νάγ­κες και τα εν­δι­α­φέ­ρον­τα των μα­θη­τών, τους δί­νει δυ­να­τό­τη­τες ε­πι­λο­γής, τους εμ­πλέ­κει στα προ­γράμ­μα­τα, κα­θι­ε­ρώ­νει μορ­φές αυ­το­α­ξι­ο­λό­γη­σης. Αρ­χή της αυ­τε­νερ­γού μά­θη­σης: Προ­κα­λούν την ε­νερ­γό εμ­πλο­κή των μα­θη­τών στα προ­γράμ­μα­τα, την α­να­ζή­τη­ση και ε­πε­ξερ­γα­σί­α πλη­ρο­φο­ρι­ών Αρ­χή της συν­δι­ε­ρεύ­νη­σης: Δί­νει κί­νη­τρα για μά­θη­ση, καλ­λι­ερ­γεί τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα και τη συ­νερ­γα­σί­α εκ­παι­δευ­τι­κών - μα­θη­τών, α­να­βαθ­μί­ζει τις δι­α­μα­θη­τι­κές σχέ­σεις. Αρ­χή της ο­λι­στι­κής θε­ώ­ρη­σης: Συ­νι­στά την συμ­με­το­χή της ο­λό­τη­τας του μα­θη­τή, και α­ξι­ο­ποι­εί ο­λι­στι­κά τη γνώ­ση. Αρ­χή της πα­ρο­χής πλη­ρο­φο­ρι­ών: Ε­πι­ζη­τεί τη πα­ρο­χή πλη­ρο­φο­ρι­ών α­πό το κα­θη­γη­τή για να προ­α­χθεί η γνω­στι­κή δι­α­δι­κα­σί­α.

Α­νά­με­σα στα νέ­α προ­γράμ­μα­τα εν­το­πί­ζε­ται μια δι­α­φο­ρο­ποί­η­ση. Αυ­τή εν­το­πί­ζε­ται α­νά­με­σα στα δι­ε­πι­στη­μο­νι­κά και στα δι­α­θε­μα­τι­κά προ­γράμ­μτα. Τα πρώ­τα δι­α­τη­ρούν τα δι­α­κρι­τά μα­θή­μα­τα και ε­πι­χει­ρούν ποι­κί­λες δι­α­συν­δέ­σεις και συ­σχε­τί­σεις δι­α­κλα­δι­κές ή δι­ε­πι­στη­μο­νι­κές στη ε­πε­ξερ­γα­σί­α των θε­μα­τι­κώ ε­νο­τή­των, ε­πι­χει­ρών­τας την ε­σω­τε­ρι­κή ε­νι­αι­ο­ποί­η­ση της γνώ­σης μέ­σα στα ό­ρια του κά­θε ε­πι­στη­μο­νι­κού κλά­δου.Τα δεύ­τε­ρα κα­ταρ­γούν τα δι­α­κρι­τά μα­θή­μα­τα και προ­σεγ­γί­ζουν τη σχο­λι­κή γνώ­ση ε­νι­αι­ο­ποι­η­μέ­νη σε ζη­τή­μα­τα μεί­ζο­νος ση­μα­σί­ας, με τη σύμ­πρα­ξη δι­α­φο­ρε­τι­κών ε­πι­στη­μο­νι­κών κλά­δων και με την ε­πι­λο­γή των θε­μά­των με βά­ση τις α­νάγ­κες του θέ­μα­τος. Τα προ­γράμ­μα­τα αυ­τά εί­ναι θε­μα­το­κεν­τρι­κά, μα­θη­το­κεν­τρι­κά και κοι­νω­νι­κο­κεν­τρι­κα, σε αν­τί­θε­ση με τα πρώ­τα που εί­ναι ε­πι­στη­μο­κεν­τρι­κά. Τα δι­α­θε­μα­τι­κά επί­σης προ­χω­ρούν σε ο­λι­στι­κές θε­ω­ρή­σεις της σχο­λι­κής γνώ­σης, και ε­πι­χει­ρούν την ε­νι­αι­ποί­η­ση σε πολ­λά ε­πί­πε­δα. Σε αν­τί­θε­ση με τα δι­ε­πι­στη­μο­νι­κά που εί­ναι γνω­σι­ο­κεν­τρι­κά με βά­ση τις α­παι­τή­σεις των ε­πι­στη­μο­νι­κών κλά­δων. Ω­στό­σο και τα δυ­ο υ­περ­βαί­νουν την α­πο­σπα­σμα­τι­κό­τη­τα, α­να­ζη­τούν ποι­κί­λες συ­σχε­τί­σε­ις προ­σεγ­γί­ζουν με ο­λι­στι­κό τρό­πο τη γνώ­ση, α­να­ζη­τούν τη δι­ε­ρεύ­νη­ση και τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα .

Στο Ελ­λη­νι­κό Εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα σή­με­ρα πα­ρα­τη­ρεί­ται μια συν­δυ­α­στι­κή χρή­ση των προ­γραμ­μά­των αυ­τών. Τα Α.Π. και τα σχο­λι­κά βι­βλί­α δι­α­τη­ρούν τα δι­α­κρι­τά μα­θή­μα­τα, κι­νούν­ται σε δι­ε­πι­στη­μο­νι­κό ε­πί­πε­δο, ω­στό­σο δι­α­νοί­γουν το δρό­μο για ση­μαν­τι­κές δι­α­θε­μα­τι­κές δρα­στη­ρι­ό­τη­τες. Το­νί­ζε­ται δε η κα­τεύ­θυν­ση για α­ξι­ο­ποί­η­ση του 10% του χρό­νου γι­'­αυ­τές.